Wat is coeliakie?
Coeliakie (dit spreek je uit als: seuliakíé) is een intolerantie voor gluten. Als je coeliakie hebt, kun je gluten niet goed verdragen. Gluten is een eiwit dat voor komt in verschillende granen.
De dunne darm is niet alleen een buis waar voeding doorheen komt. De dunne darm heeft zeer veel plooien en elke plooi is bedekt met uitsteeksels die darmvlokken of villi worden genoemd. Door deze plooien en darmvlokken heeft de darmwand een enorm oppervlak. Als je de darm zou uitvouwen kun je de oppervlakte vergelijken met een voetbalveld.
Als iemand met coeliakie iets eet dat gluten bevat wordt het slijmvlies van de dunne darm beschadigd. Heb je coeliakie en eet je regelmatig iets met gluten, dan gaan de darmvlokken kapot en wordt het darmoppervlak kleiner.
Door deze beschadigingen kunnen verschillende klachten ontstaan. De ernst en de aard van de klachten kunnen voor iedereen verschillend zijn. Klachten die je kunt krijgen als je coeliakie hebt en je darmwand wordt beschadigd zijn: diarree, stinkende, vettige ontlasting (zorgt veel voor remsporen), een opgezette buik, buikpijn, overgeven, verminderde eetlust en soms obstipatie.
Hoe ontstaat coeliakie?
Er is geen duidelijke oorzaak van coeliakie bekend. Bekend is dat familieleden van iemand met coeliakie, een grotere kans hebben om zélf coeliakie te krijgen.
Wat zijn de gevolgen van coeliakie?
Door een beschadiging van de darmvlokken kunnen deze op den duur voorgoed verdwijnen. Hierdoor wordt het oppervlak van de darm kleiner en kunnen problemen ontstaan met de opname van voedingsstoffen. Dit kan klachten veroorzaken als: gewichtsverlies/ondergewicht, bloedarmoede, vermoeidheid, depressiviteit/veel huilen, groeiachterstand, verlate pubertijd, onvruchtbaarheid, humeurigheid, algehele malaise (gevoel ziek zijn), botontkalking, migraine en menstruatiestoornissen bij vrouwen.
Welke rol speelt voeding?
Voeding speelt een grote rol als je coeliakie hebt. Om klachten te vermijden moet je een glutenvrij dieet volgen voor de rest van je leven. Door het volgen van dit dieet zullen je darmen langzamerhand weer herstellen. Enkele weken tot enkele maanden na het volgen van het dieet zal je je beter voelen. De gehele darm zal in de meeste gevallen na een half jaar tot een jaar hersteld zijn. Gluten zitten vooral in granen, zie onderstaande tabel.
| Deze granen bevatten gluten | Deze granen kun je wel eten |
| tarwe rogge gerst spelt Kamut couscous, bulgur muesli/cruesli | amaranth moekweit maïsmeel rijst quinoa gierst/sorghum aardappelmeel teff haver (is in Nederland vaak besmet: kijk daarom altijd het etiket na of jouw product gluten bevat) amandelmeel |
De glutenbevattende granen zitten vaak in brood, beschuit, crackers, pizza, pasta, paneermeel, gebak en koek. Daarnaast worden gluten vaak toegevoegd als bindmiddel aan soepen, sauzen, worst, en snacks. Bij het volgen van een glutenvrij dieet is het belangrijk dat je zelfs geen kruimeltje binnenkrijgt, omdat je hier behoorlijk ziek van kunt worden. Je moet veel moeite doen om niet ongemerkt sporen van gluten binnen te krijgen. Het volgen van een dergelijk dieet kan heel belastend zijn. Daarom is het belangrijk om tijd en energie te steken in het opnieuw leren genieten van alternatieven.
Producten die glutenvrij zijn, mits onbewerkt: aardappelen, fruit, groenten, noten, peulvruchten, en zilvervliesrijst. Voor andere of bewerkte producten is het belangrijk om het etiket te lezen of deze producten (sporen van) gluten bevatten.
Tekorten
Op het moment dat je darmen nog beschadigd zijn, is er een kans dat je tekorten hebt of krijgt. Veel voorkomende tekorten zijn: vitamine B12, foliumzuur (vitamine B11) en ijzer. Deze vitaminen kunnen worden aangevuld worden door extra te nemen van voedingsmiddelen die deze stoffen bevatten. Soms kan het ook nodig zijn supplementen te slikken.
Lactose
Sommige mensen met coeliakie hebben ook een lactose-intolerantie. Kijk voor meer informatie op de site naar lactose intolerantie.
Jodium
Gewoon brood bevat jodium doordat er gebruik wordt gemaakt van gejodeerd zout. Let erop dat je, als je zelf brood maakt, gebruik maakt van gejodeerd zout om jodiumtekort te voorkomen. Jodium is verkrijgbaar bij de bakker of van het merk Jodo-zout. In ‘gewoon’ zout of zeezout zit te weinig jodium.
Praktische tips om besmetting te voorkomen
Om het glutenvrije dieet zo goed mogelijk te volgen en de kans op klachten door (kruis)besmetting zo klein mogelijk te maken geef ik je graag een paar tips:
• Houdt de glutenbevattende en glutenvrije producten van elkaar gescheiden: meel stuift bijvoorbeeld;
• Gebruik ‘glutenvrije’ snijplanken, broodroosters, messen, bakvormen en een keukenmachine. Op deze manier voorkom je dat broodkruimels of andere gluten achterblijven. Hetzelfde geldt voor het materiaal om schoon te maken zoals vaatdoeken;
• Gebruik een eigen boterkuipje, jampot enzovoorts;
• Bereid glutenvrije gerechten als eerste. Meelsoorten kunnen door stuiven lang in de lucht blijven hangen en op die manier voor besmetting zorgen.
Welke rol speelt beweging?
Beweging speelt geen rol bij het ontstaan van- of het in stand houden van coeliakie. Om voldoende te bewegen geldt hetzelfde advies als voor een volwassene zonder coeliakie. Het is belangrijk om elke dag minimaal dertig minuten te bewegen en bij voorkeur twee keer per week intensief te sporten waarbij de hartslag verhoogd wordt.
Wat kunnen wij samen doen?
Heb jij coeliakie en wil jij weten wat ik voor jou kan betekenen?
• Heb je net de diagnose gekregen en wil je weten hoe je jouw dieet kunt volgen?
• Als jij coeliakie hebt en wilt weten of jouw voeding volwaardig is, berekenen we samen jouw voeding en geef ik je een bijpassend advies;
• Heb je coeliakie en wil je weten hoe je zonder dieetfouten buiten de deur kunt eten of op vakantie kunt gaan.
• Blijf je klachten houden ondanks het elimineren van gluten?
• Wil je advies om ook zonder gluten smakelijk te kunnen eten?
• Samen leren we etiketten lezen: wat staat er op en wat betekent dit voor jou?
• Blijven genieten of opnieuw leren genieten van eten dat goed voor je is.
Ik help je graag en wil al jouw vragen over voeding en een gezonde leefstijl beantwoorden. Ik ben telefonisch of via whatsapp te bereiken op: 06-111 966 41. Daarnaast kun je mij bereiken via het contactformulier of via info@123voedingsadvies.com.
Wie weet tot snel!
