Diabetes type 1 en 2
Wat is diabetes type 1?
Diabetes mellitus type 1 is een stofwisselingsziekte. Hierbij maakt de alvleesklier in het lichaam geen insuline meer aan. Het lichaam heeft energie nodig om te functioneren. De spier- en hersencellen gebruiken glucose als energie. Als je iets eet stijgt het bloedglucosegehalte in je bloed. Om de glucose in de cellen te kunnen laten, werkt insuline als een sleuteltje dat een cel openmaakt om de glucose ‘binnen’ te laten. Als je dus geen insuline meer hebt, stijgt het bloedglucosegehalte. Als je bloedglucosegehalte te hoog is, plas je een deel uit.
Wat is het verschil met diabetes type 2?
Diabetes type 2 is de meest voorkomende vorm van diabetes. Eerder werd diabetes type 2 ouderdomssuiker genoemd. Tegenwoordig komt deze vorm steeds vaker bij jongere mensen voor. Bij deze vorm heb je nog wel insuline, maar reageert het lichaam niet meer goed op de insuline. De sleuteltjes passen niet goed, bij wijze van. Als gevolg gaat de alvleesklier extra insuline aanmaken zodat de glucose in het bloed de cel in kan. Op een gegeven moment maakt het lichaam steeds minder insuline aan doordat de klieren uitgeput raken en stijgt het bloedglucosegehalte in het bloed.
Hoe krijg je diabetes mellitus?
Diabetes mellitus type 1 krijg je meestal als je jonger dan veertig jaar bent. Dit kan komen door een auto-immuunziekte (hierbij valt het eigen lichaamscellen aan). Verder wordt er nog onderzoek gedaan naar de oorzaken. Het is in ieder geval niet zo dat je dit krijgt als je overgewicht hebt.
Diabetes type 2 heeft andere oorzaken. De kans om diabetes type 2 te krijgen wordt vergroot door onder andere:
• Ongezond eten;
• Overgewicht;
• Te weinig lichaamsbeweging;
• Ouder worden;
• Erfelijkheid.
Wat gebeurt er in je lichaam als je diabetes mellitus hebt?
Wat er in je lichaam gebeurd wanneer insuline niet toereikend is, geldt voor beide typen diabetes. Op het moment dat je insuline op is, of dat er een tekort is, stijgt het bloedglucosegehalte in het bloed. Omdat het niet goed voor het lichaam is om heel hoog te zitten met de bloedglucosewaarden plas je boven een bepaalde waarde een deel van de glucose uit. Een aantal klachten die kunnen ontstaan bij een hoge bloedglucosewaarde zijn: heel veel plassen, veel dorst, moeheid, hongergevoel en afvallen. Zonder het stofje insuline kun je niet leven. Daarom is het noodzakelijk om medicijnen te nemen
Medicijnen
Mensen met diabetes type 1 moeten zichzelf één of (meestal) meerdere keren per dag insuline toedienen. Sommige mensen doen dit met een speciale insulinepen, anderen gebruiken een insulinepomp. Ook zijn er medicijnen voor mensen met diabetes type 2 die ervoor zorgen dat de alvleesklier meer insuline gaat aanmaken of dat het lichaam sneller reageert op de insuline.
Hoeveel en welke soort medicatie nodig is, is voor iedereen verschillend omdat ieder lichaam anders is.
Als je lichaam helemaal afhankelijk is van insuline moet je bij alles wat je eet berekenen hoeveel insuline er nodig is. Dit is een ingrijpende en noodzakelijke behandeling die je de rest van je leven moet volgen.
Als je medicatie niet goed is afgestemd op wat je eet kan je een hypo of een hyper krijgen. Een hypo betekent dat het lichaam te weinig glucose in het bloed heeft. Je kunt dan klachten krijgen zoals: zweten, trillen, duizelig zijn, wisselend humeur of hongerig. Bij een hyper zit er teveel glucose in het bloed. Klachten die je dan kunt krijgen zijn: veel plassen, dorst, honger en afvallen. De klachten die iemand krijgt kunnen per persoon verschillend zijn.
Wat zijn gevolgen diabetes mellitus type 1 en 2?
Een groot deel, minstens de helft, van de mensen met diabetes krijgt vroeg of laat te maken met bijkomende gevolgen van diabetes. Complicaties ontstaan vooral als iemand jarenlang te hoge bloedglucose heeft. Dit komt omdat doordat bij een teveel van glucose in het bloed de vaten en zenuwen makkelijker beschadigen. Gevolgen kunnen zijn:
• minder snelle genezing van wondjes;
• beschadiging van zenuwen;
• vaatjes in de ogen kunnen beschadigen waardoor je minder goed kunt zien;
• beschadiging van de nieren;
• hersenen kunnen beschadigen door jarenlang te hoge bloedglucose, maar ook door ernstige hypo’s;
• seksuele problemen;
• depressie: wisselwerking. Het lijkt alsof mensen met een depressie vatbaarder zijn voor diabetes, maar ook zijn mensen met diabetes vaker depressief.
Welke rol speelt voeding bij diabetes mellitus?
Koolhydraten
De voedingsstof die de belangrijkste rol speelt bij diabetes is koolhydraten. Als je koolhydraten eet, worden deze door het lichaam afgebroken tot hele kleine stukjes: glucose. Dit zorgt ervoor dat het bloedglucosegehalte in het bloed stijgt.
Er zijn verschillende koolhydraten en deze zitten in heel veel producten, namelijk:
• Suiker is een koolhydraat en zit veel in koek, cake, frisdrank, zoet broodbeleg;
• Fruitsuikers zitten in fruit;
• Ook zitten er koolhydraten in zetmeel. Dit betekent dat er dus ook koolhydraten zitten in: brood, pasta, rijst, aardappelen, peulvruchten;
• Tot slot is er maltose. Dit is een melksuiker en zit in veel melkproducten zoals: melk, vla en yoghurt;
Mensen schrikken soms als ik vertel dat koolhydraten suikers zijn. Veel suikers zijn ook inderdaad niet goed voor je. Koolhydraten die wél goed zijn voor je lichaam zijn de complexe koolhydraten zoals: volkoren brood, volkoren pasta en zilvervliesrijst. Deze zorgen dat je bloedglucosegehalte niet zo schommelt. De koolhydraten uit fruit zijn niet complex, maar hier zitten zoveel goede voedingsstoffen in dat je deze niet hoeft te vermijden.
Afhankelijk van hoeveel koolhydraten er in een maaltijd zit heb je meer of minder insuline nodig. Dit bepaald de arts, diabetesverpleegkundige en soms ook de diëtist. Minder koolhydraten betekent ook minder medicijnen. Toch is het niet nodig om koolhydraten helemaal weg te laten. Ze zijn de belangrijkste brandstof voor je lichaam. Je hersenen kan alleen energie gebruiken dat uit koolhydraten komt en is afgebroken tot glucose. Als je lichaam te weinig energie binnenkrijgt kan het gebeuren dat het lichaam spierweefsel afbreekt.
Vetten
Vetten zitten in voeding en spelen ook een rol bij mensen met diabetes. Als iemand regelmatig veel te hoge bloedglucosewaarden heeft kunnen de vaten in het lichaam beschadigen. Hierdoor heeft iemand met diabetes een verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Daarom is het belangrijk om genoeg, maar niet teveel, vet binnen te krijgen. Hierbij kijk ik vooral naar het soort vet. Er zijn namelijk meerdere soorten vet: Onverzadigd vet (O=Oke) en Verzadigd vet (VER=verkeerd). Waar vet in zit en waar juist de goede vetten in zitten? Hierover vertel ik je meer in het hoofdstuk een hoog cholesterol.
Welke rol speelt beweging bij diabetes mellitus?
Beweging kan niet helpen om diabetes mellitus type 1 te genezen. Wat beweging wél doet is meehelpen aan een goede bloedglucosewaarde.
Het helpt onder andere bij:
• een gezond gewicht;
• het helpt de kans verkleinen op hart- en vaatziekten;
• Je lichaam wordt gevoeliger en reageert sneller op insuline;
• je voelt je gezonder en fitter. Niet alleen lichamelijk, maar ook geestelijk.
Door veel beweging is het mogelijk dat het lichaam minder medicijnen nodig heeft. Bij mensen met diabetes type 2 kan dit, in combinatie met een gezond voedingspatroon, in zoverre afnemen dat zelfs helemaal geen medicatie meer nodig is.
Wat kunnen wij samen doen?
Het kan helpen om contact op te nemen met een diëtist als je zélf diabetes hebt. Wat wij samen kunnen doen is:
• Een manier vinden om met je diabetes om te gaan en weten waar je op moet letten als je net deze diagnose hebt gehad;
• kijken of een koolhydraatbeperkt dieet geschikt is voor jou;
• Samen nakijken of jouw voeding nog verbeterd kan worden zodat je niet teveel gaat schommelen met je bloedglucosewaarden. Hierbij kijken we naar de hoeveelheid en soort vetten, aantal en soort koolhydraten, samenhang tussen medicatie en beweging;
• Veel schommelende waarden stabieler krijgen zodat je je beter voelt;
• Samen kijken hoe je tijdens het sporten je bloedglucosewaarden op peil kunt houden;
• Samen kijken we bij diabetes mellitus type 2 hoe we de hoeveelheid koolhydraten het beste over de dag kunnen verdelen;
• Ook als het al lang geleden is dat je een diëtist hebt bezocht kan het zinvol zijn om nog een keer langs te komen. Er wordt steeds meer ontdekt en mogelijk kan dit voor jou ook zinvol zijn;
• Kijken hoe we je gewicht onder controle kunnen houden;
• Samen kunnen we kijken wat er nodig is om het risico op complicaties zo laag mogelijk te houden.
Ik help je graag en wil al jouw vragen over voeding en een gezonde leefstijl beantwoorden. Ik ben telefonisch of via whatsapp te bereiken op: 06-111 966 41. Daarnaast kun je mij bereiken via het contactformulier of via info@123voedingsadvies.com.
Wie weet tot snel!
